LITERATURA

Mój piękny autobus to powieść rozważająca możliwość powieści, jako dzieła sztuki. Opowiada o podróży autobusem ze wschodu na zachód Francji. Basile jest kierowcą. Odile jest jego żoną. Świat jest światem i jest wszędzie wokół. Teraźniejszość na miejscu szofera. Przyszłość, widoczna przez przednią szybę. Przeszłość wyraźnie dostrzegalna we wstecznym lusterku.

Rzeczy (fr. Les Choses. Une histoire des années soixante ) – debiutancka powieść Georges’a Pereca z 1965 roku, za którą otrzymał w tym samym roku Nagrodę Renaudot.

Tomik Zapałki i metal na imitacji materii ludzkiej charakteryzuje się tym, że każdy z wierszy jest potraktowany jako dzieło mające przełożenie na sztuki plastyczne, stąd każdy z utworów, nosi w podtytule wyszczególniony materiał, z którego został wykonany. Oczywiście materiały są dobierane z klucza poetyckiej metafory, a nie rzeczywistych, materialnych, możliwości zobrazowania dzieła. Podobnie tytuł tomiku: Fósforos e metal sobre a imitação de ser humanojest zaledwie takim podtytułem, wyszczególniającym materię, z której powstał tomik: Zapałki i metal na imitacji materii ludzkiej. Ponieważ mamy do czynienia z książką poetycką, jej tytuł jest wieloznaczny, bo o ile „fósforos e metal” raczej nie dopuszczają wielu wariantów tłumaczenia, o tyle „imitação de ser humano” już tak: może to być atrapa człowieka, atrapa istoty ludzkiej, imitacja tkanki (tkanek) ludzkiej (ludzkich), czy wreszcie imitacja materii ludzkiej itd.

PREMIERA: 18 KWIECIEŃ 2024

Filipa Leal (1979 Porto)

Jedna z najpopularniejszych i najbardziej poczytnych portugalskich poetek. Wydała 11 książek poetyckich, tom opowiadań i tom sztuk teatralnych. Autorka tekstów piosenek, sztuk teatralnych i scenariuszy filmowych.

Książki poetyckie Vem à quinta-feira (2016, Assírio & Alvim), i Zapałki i metal na imitacji materii ludzkiej (2019, Assírio & Alvim), obie zostały finalistkami nagrody Correntes d’Escritas i półfinalistkami nagrody Oceanos.

Była publikowana w Hiszpanii, Francji, Brazylii i Kolumbii. Jest reprezentowana w kilku antologiach w Portugalii i za granicą (Wenezuela, Meksyk, Bułgaria, Holandia, Słowenia czy Grecja).

W 2010 roku jeden z jej wierszy był wystawiony w warszawskim metrze, w ramach inicjatywy „Wiersze w metrze” (w przekładzie W. Charchalisa).

Gazeta EXPRESSO w 2010 r. umieściła ją na liście 10 talentów na następną dekadę. W 2018 roku magazyn SÁBADO uznał ją za jedną z siedmiu „scenarzystów/scenarzystek, zmieniających narodową fikcję”.

Cóż to za motorowerek z chromowaną kierownicą tam w głębi podwórza? to oparta na autentycznych wydarzeniach opowiastka z lat sześćdziesiątych. Podczas gdy trwa wojna w Algierii, grupa lewicujących paryżan próbuje wypracować reguły, którymi powinna kierować się współczesna sztuka. Jeden z nich, Henio Pollak, jest poborowym w Vincennes i posiada motorowerek z chromowaną kierownicą. Któregoś dnia przychodzi doń kolega o skomplikowanym nazwisku zaczynającym się od „Kara” – „Karacośtam” – i prosi, by go przejechać, co pozwoliłoby mu uniknąć wyjazdu na front do Algerii. Ponieważ wesoła ban-
da intelektualistów ma więcej zdolności do wymyślania sposobów na ulepszanie świata (czemu towarzyszą suto zakrapiane kolacyjki) niż do rozwiązywania praktycznych problemów, sprawy przybierają nieoczekiwany obrót…

Jest to druga z wydanych powieści Pereca, krótko po Rzeczach. O ile Rzeczy były napisane w klasycznym stylu Flauberta, Motorowerek utrzymany jest w konwencji zdecydowanie humorystycznej, w której dostrzec można wpływy prozy Raymonda Queneau. Powieść ta, podobnie jak wydane niedawno Zniknięcia, ukazuje się w polskim przekładzie po raz pierwszy od publikacji oryginału w roku 1966.

Wiersze z tomu „a gdy zrobi się jasno będzie fantastycznie” zanurzone są w trwodze i pytaniach wynikających z niepewności bytu. Starają się dociec, jak kryzys klimatyczny kształtuje naszą świadomość. Fakt, że nasza przyszłość jest zagrożona, wywołuje jedynie bezsilne błaganie o to, by przetrwać. Tym bardziej, że pojawia się dziecko. Rodzi się w świecie, gdzie krajobrazy pola i morza zdestabilizowały się, a rytm pór roku przesunął, w świecie, w którym życie człowieka jest małe i kruche, a do rysowania map, do znalezienia kryjówki, potrzebne są nam zwierzęta, nie religia. Berget pisze spokojną, cichą opowieść poetycką, splatając naturę, ziemię (także w znaczeniu gleby), ekologię i tożsamość ludzką w jedno.

Kristin Berget (1975) norweska poetka, zadebiutowała w 2007 roku tomem wierszy loosing louise. Była redaktorką kilku edycji antologii debiutów Signaler wydawanej przez oficynę Cappelen Damm. Berget jest autorką sześciu książek poetyckich i powieści-miniatury Sonja Sacre Coeur inspirowanej podróżą poetki do Polski. Polski przekład jej książki Der ganze Weg znalazł się w finale konkursu Europejski Poeta Wolności w 2011 r. Tom og når blir lyst blir det helt fantastisk nominowano do najważniejszej norweskiej nagrody literackiej Brageprisen w 2017 r. Berget jest także tłumaczką, przekłada na norweski między innymi poezję Idy Linde. 

Zniknięcia (La Disparition) to powieść, która zaczyna się jak u Hitchcocka, od trzęsienia ziemi, a potem napięcie już tylko rośnie! W Paryżu, w latach 60. XX w., Anton Voyl cierpi na bezsenność, próbuje czytać książkę, lecz nic z niej nie rozumie, ma halucynacje, w których utożsamia się z postaciami literackimi, w końcu ginie w tajemniczy sposób. Przedtem zdążył jeszcze wysłać do paru przyjaciół intrygujący liścik, że musi zniknąć na jakiś czas, z zagadkowym postscriptum. Przyjaciele rozpoczynają poszukiwania, ale straszliwa klątwa sprawia, że sami zaczynają znikać w niejasnych okolicznościach. 

Ta ponad 300-stronicowa powieść detektywistyczna to także najdłuższy lipogram świata, w którym Georges Perec ani razu nie używa litery E. Mimo to jest ona w powieści wszechobecna poprzez rozmaite aluzje i odniesienia. 

Zniknięcia są obok Życia instrukcji obsługi najważniejszą i najbardziej znaną powieścią Pereca. Doczekała się kilkunastu tłumaczeń (w tym aż czterech na język angielski!), lecz dotychczas nie ukazała się w wersji polskiej ‒ w ojczyźnie rodziców Pereca. Powieść ta jest niczym brakujący puzzel w jego całej twórczości, która w Polsce ma stałych miłośników.

Po ponad pół wieku od swej premiery, dzięki przekładowi René Koelblena i Stanisława Waszaka, ukaże się w końcu po polsku 2022 roku w Wydawnictwie Lokator, pod patronatem Ambasady Francji w Polsce.

Georges Perec (ur. 7 marca 1936 w Paryżu, zm. 3 marca 1982 w Ivry-sur-Seine) – francuski prozaik, eseista i filmowiec żydowskiego pochodzenia, zaliczany do grona najważniejszych dwudziestowiecznych twórców literatury. Od 1969 r. członek grupy OuLiPo. Jego rodzice zginęli w czasie II wojny światowej; wychowywała go ciotka. Ukończył historię i socjologię na Sorbonie. Kilka lat pracował jako nauczyciel w Tunisie, by w 1962 przyjąć posadę archiwisty w jednym z paryskich szpitali. Zawód ten wykonywał do 1979 r. Zmarł na raka płuc w 1982. 

Tytułowe ogrody (nawiązanie do wiszących ogrodów Nabuchodonozora w Babilonie
lub Sennacheryba w Niniwie) mają sens zarówno dosłowny, jak i metaforyczny.
Znajdują się w nieokreślonym państwie (zamieszkuje je mieszana społeczność
indyjsko-pakistańsko-arabska) o wyraźnie hierarchicznej strukturze. Elity mają
wszystko, choć nieustannie drżą o przyszłość. Pozostali żyją w nędzy i szukają
sposobów na przetrwanie w skrajnie trudnych warunkach. Największym dobrem,
wokół którego wszystko się kręci, jest woda. Potężne wodociągi, umocowane na
stelażach wznoszących się nad pustynnymi okolicami, dostarczają ją do miast, gdzie
zostaje nierówno rozdystrybuowana pomiędzy mieszkańców. Porządku pilnują
oddziały wojska i bojówki utrzymywane przez państwo oraz koncerny. Jedną z
najważniejszych bohaterek jest córka prominentów, prowadząca wraz z grupą
znajomych „wodną partyzantkę”. Dywersyjna działalność, której najważniejszym
celem jest zapewnienie dostępu do wody wszystkim potrzebującym, bardzo szybko
przyciąga uwagę władz. Zaczyna się skomplikowana rozgrywka, której stawką jest
wierność sprawie, lojalność wobec kompanek i kompanów, a także trwałość więzi
rodzinnych.
Grzegorz Jankowicz

Na pierwszy rzut oka wątki narracyjne, z których składa się książka, nie mają z sobą nic wspólnego — tymczasem okazują się splecione w nierozerwalną całość.

W „Życiu instrukcji obsługi” Georges Perec zaprasza nas do paryskiej kamienicy, po której pomieszczeniach poruszamy się wraz z nim ruchem skoczka szachowego, śledząc przy okazji losy jej osobliwych mieszkańców. Wiele się w tym budynku wydarzyło, wiele dzieje się na naszych oczach. Mimo oszałamiającej różnorodności zdarzeń, mimo nagromadzenia komicznych i tragicznych perypetii, przy lekturze których po prostu nie sposób się nudzić, nad wszystkim unosi się niepokojące widmo pustki. Nie, nie, Perec nie jest naiwny. Nie chce nam powiedzieć tego, co już wiemy – że na dwóch krańcach naszego życia jest nieistnienie. Próbuje uchwycić subtelną istotę pewnego stanu, który wszyscy znamy z własnego doświadczenia, a którego natura nieustannie się nam wymyka. Oto jednemu z bohaterów przychodzi do głowy, by całą życiową energię i większość finansowych środków, którymi dysponuje, wykorzystać w celu stworzenia wielokształtnego dzieła. Następnie zaś dochodzi do wniosku, że dzieło to należy unicestwić, usuwając każdy jego ślad. U Pereca pustka jest „wytwarzana”, u niego nicość się „robi”. Pytanie – nie jedyne, ale chyba najważniejsze – brzmi następująco: czy ktoś to powstrzyma, czy ktoś zdoła uniemożliwić realizację tego destrukcyjnego planu?
Oddajemy do Waszych rąk w tym roku jedno z najwybitniejszych dzieł literackich XX w. w kongenialnym przekładzie Wawrzyńca Brzozowskiego, który do niniejszej edycji wprowadził drobne poprawki. (G.Jankowicz)

PRZEDSPRZEDAŻ! Wysyłka 24.04.2023

Trzeci Tom "PANICZNY" Dzieł wybranych Rolanda Topora w nowym tłumaczeniu Karoliny Czerskiej!
ZAWIERA: Wspomnienia starego buca (1975), Café Panique (1982), Taxi Stories (1988), Journal in Time (1989)
Posłowie półpaniczne – Tomasz Wiśniewski.

Tom III, wydanie I
Kraków 2023
ISBN: 978-83-63056-91-9
STRON: 588, oprawa twarda
PREMIERA 24.04.2023

PAKIET DZIEŁ WYBRANYCH ROLANDA TOPORA

Roland Topor, Dzieła wybrane, Tom I:
Chimeryczny lokator (1964), nowy przekład Marta Eloy Cichocka
Księżniczka Angina (1967), przekład Agnieszka Taborska
Bal na ugorze (1996), przekład Agnieszka Taborska
Posłowie Agnieszka Taborska
Redakcja: Jan Gondowicz

Roland Topor, Dzieła wybrane, Tom II:
teksty w przekładzie Ewy Kuczkowskiej
pod redakcją: Marty Eloy Cichockiej
Joko świętuje rocznicę (1989)
Zima pod stołem (1994)
Ja i ja (1996)
Roland Topor, Jean-Michel Ribes, Bitwy (1983)
Bitwa morska, Bitwa ostatnia, Bitwa na szczycie, Bitwa wewnętrzna, Bitwa w Yvelines
Posłowie Łukasz Drewniak

Roland Topor, Dzieła wybrane, Tom III: PANICZNY
Tłumaczenie: Karolina Czerska
Redakcja językowa: Jagoda Grudzień
Wspomnienia starego buca (1975)
Café Panique (1982)
Taxi Stories (1988)
Journal in Time (1989)
Posłowie półpaniczne – Tomasz Wiśniewski

Roland Topor, Dzieła wybrane, Tom IV: Anatomiczny
„Alicja w Krainie Liter”, przekład Agnieszka Taborska
„Kuchnia kanibali”, przekład Jan Gondowicz
„Moja stopa Suzanne”, przekład Karolina Czerska
„Świętojebliwa księga Prutta”, przekład Karolina Czerska
Posłowie Jerzy Franczak